Η ζωή στο Attenberg: Το εργοστάσιο (Μέρος Β’)
Κείμενο - Φωτογραφίες: Θανάσης Τρομπούκης
---------------------------------------------------------
Τα Άσπρα Σπίτια είναι η εργατούπολη του Αλουμινίου της Ελλάδος, μίας βαριάς βιομηχανίας παραγωγής αλουμινίου. Η γαλλική εταιρία Pechiney, που κατασκεύασε το εργοστάσιο, κλήθηκε όχι μόνο να κατασκευάσει εκ του μηδενός μία σύγχρονη πόλη για να στεγάσει τους εργαζόμενους, αλλά να φροντίσει και για τον ελεύθερο χρόνο των ίδιων και των οικογενειών τους.
Η Χριστίνα Ξυλά μετακόμισε με τον άνδρα της πριν από 15 χρόνια στα Άσπρα Σπίτια. "Υπάρχουν διέξοδοι και για εμάς τις γυναίκες που δεν δουλεύουμε στο εργοστάσιο. Θυμάμαι ότι το φιλολογικό περιοδικό που εκδίδεται στα Άσπρα, "Το εμβόλιμο" καλούσε ποιητές όπως τον Ρίτσο και τον Βρεττάκο σε ποιητικές βραδιές. Κάναμε θεατρικές παραστάσεις, σεμινάρια μεταξοτυπίας κ.ά. Λειτουργούσε μέχρι και σχολή γονέων". Ακόμα και σήμερα, παρά το γεγονός ότι μειώθηκε ο πληθυσμός, γίνονται φιλολογικές διαλέξεις, αθλητικοί αγώνες, μουσικά φεστιβάλ κλπ.
Το εργοστάσιο φρόντισε ώστε ο ελεύθερος χρόνος των εργαζομένων να διοχετεύεται σε δημιουργικές ασχολίες. Σε αυτό το πλαίσιο το ΑτΕ πρωτοπόρησε. Στα Άσπρα Σπίτια δημιουργήθηκε το πρώτο τένις club της Ελλάδος. Συστάθηκαν περισσότεροι από 10 σύλλογοι (ορειβατικός, φιλολογικός, μουσικό εργαστήρι, αλιευτικός σύλλογος, σύλλογος γυναικών κ.ά.) μεταξύ των οποίων ο ιστορικός αθλητικός σύλλογος ΜΕΔΕΩΝ. Τα παιδιά των εργαζομένων είχαν την δυνατότητα να ασχοληθούν με αθλήματα άγνωστα στην υπόλοιπη Ελλάδα, όπως το χάντμπολ. Την ίδια στιγμή η Πεσινέ βοήθησε οικονομικά ώστε να αναπτυχθεί το πρώτο χιονοδρομικό κέντρο του Παρνασσού στη θέση Γεροντόβραχος. Όλες αυτές οι ενασχολήσεις που συνεχίζονται σε μεγάλο βαθμό και σήμερα έχουν θετική επίδραση στο μορφωτικό και πνευματικό επίπεδο των μαθητών.
Ένα σοβαρό μειονέκτημα της ζωής στα Άσπρα Σπίτια είναι ότι ο οικισμός αποτελεί προέκταση του εργοστασιακού βίου. Ακόμα και η πολεοδομική σχεδίαση της εργατούπολης αντανακλά την εργασιακή σχέση των κατοίκων της. Τα στελέχη μένουν στις επονομαζόμενες "βίλες" οι υπόλοιποι στα πέτρινα σπίτια ή στα 110 και τα 162 συγκροτήματα κατοικιών (τα ονόματα προέκυψαν από τον αριθμό των σπιτιών που χτίστηκαν). Οι μηχανικοί δεν έκαναν παρέα με τους εργάτες, ούτε οι γυναίκες τους και κάποιες φορές ούτε και τα παιδιά τους. Το φαινόμενο αυτό εξασθένισε μετά το '90 ενώ σήμερα η παραχώρηση σπιτιών γίνεται βάση ενός point system.
Κίνδυνο για τους κατοίκους του οικισμού και των γύρω περιοχών αποτέλεσαν τα περιβαλλοντικά προβλήματα που ανέκυψαν με τη λειτουργία του εργοστασίου. "Κοιλάδα του φθορίου" χαρακτήρισε την περιοχή ένα ντοκιμαντέρ του 1987, το οποίο περιέγραφε την περιβαλλοντική κρίση στην περιοχή. "Λεγόταν ότι από το φθόριο που εκλυόταν στην ατμόσφαιρα μεγάλωναν τόσο πολύ τα δόντια των ζώων που βοσκούσαν στην περιοχή, ώστε δεν μπορούσαν να τραφούν και πέθαιναν" σημειώνει ο Δημήτρης Μορόγιαννης Γραμματέας της Μ.Κ.Ο. "Αειφέρων" που δραστηριοποιείται στους τομείς του Περιβάλλοντος και του Πολιτισμού. Την ίδια στιγμή με υποθαλάσσιους αγωγούς διοχετευόταν επί 40 χρόνια στον Κορινθιακό μία κόκκινη λάσπη, υποπροϊόν της επεξεργασίας του βωξίτη που δημιούργησε στο βυθό "κόκκινα βουνά". Σήμερα οι καμινάδες του εργοστασίου έχουν φίλτρα συγκέντρωσης των βλαπτικών ουσιών. Η λάσπη συγκεντρώνεται σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στη στεριά ενώ τα Άσπρα Σπίτια είναι ο πρώτος οικισμός στην Ελλάδα με βιολογικό καθαρισμό.
Στο πέρασμα των δεκαετιών τα Άσπρα Σπίτια από μία εργατούπολη έγινε χωριό, δηλαδή κέρδισε την αξία ενός του τόπου καταγωγής για τους κατοίκους τους. "Εδώ περνάς τα 30 ωραιότερα χρόνια της ζωής σου" εξομολογείται η Χριστίνα Ξυλά. Ο Γιάννης Καραβάς, στέλεχος του εργοστασίου, σημειώνει ότι το σύστημα που δημιούργησαν οι Γάλλοι και διατηρείται μέχρι και σήμερα ευθύνεται για το επιτυχημένο μοντέλο εργασίας και διαβίωσης που παρατηρείται στα Άσπρα Σπίτια ""Είναι όπως λέμε ότι οι Έλληνες όταν φεύγουν στο εξωτερικό προκόβουν, το ίδιο συνέβη και εδώ". Για τον Τάκη Χόνδρο, τα Άσπρα Σπίτια είναι η πατρίδα του που τον ανέθρεψε ως παιδί και συνεχίζει να τον εμπνέει ως ενήλικα.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΗΓΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ, ΘΑ ΒΡΕΙΤΕ ΣΤΟ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου