ΕΝΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΑ ΑΣΠΡΑ ΣΠΙΤΙΑ

Η ζωή στο Attenberg (Mέρος Α')

του Θανάση Τρομπούκη

ΠΑΤΩΝΤΑΣ ΕΔΩ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΦΩΤΟ ΑΠΟ ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΑΥΤΟ

"Τα Άσπρα Σπίτια μου θυμίζουν σκηνικό θεάτρου" λέει χαμογελώντας ο Τάκης Χόνδρος, ένας 29χρονος άνδρας που τα καλοκαίρια συνηθίζει να περιφέρεται στην πόλη χωρίς παπούτσια, σαν να αποτελεί προέκταση της αυλής του σπιτιού του. Και έχει δίκιο. Τα Άσπρα Σπίτια από ψηλά θυμίζουν αρχιτεκτονική μακέτα. Είναι μία όμορφη, καθαρή και προστατευμένη πόλη με αυστηρή δόμηση, πράσινο, έναν μαγικό συνδυασμό βουνού και θάλασσας και στο βάθος μία βαριά βιομηχανία παραγωγής αλουμινίου που δημιούργησε εκ του μηδενός έναν νέο κόσμο για τους εργαζόμενούς της.

Αυτός ο παραλιακός οικισμός του νομού Βοιωτίας, ελάχιστα χιλιόμετρα μακριά από το Δίστομο, την Αντίκυρα και την Αράχωβα, αποτέλεσε και το σκηνικό της ταινίας Attenberg της Αθηνάς Τσαγγάρη.
Η εργατούπολη του Αλουμινίου της Ελλάδας (ΑτΕ) ήταν ένα κοινωνικό πείραμα της δεκαετίας του '60 που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από μία γαλλική εταιρία την Pechiney (Πεσινέ). Η εταιρεία κάλεσε εργάτες και στελέχη από ολόκληρη την Ελλάδα για να δουλέψουν στο νέο εργοστάσιο παραγωγής αλουμινίου και τους εγκατέστησε σε έναν πρότυπο οικισμό στην παραλία Διστόμου στα σύνορα Βοιωτίας - Φθιώτιδας, τα Άσπρα Σπίτια. Στις 11 Φεβρουαρίου 1966 άρχισε η παραγωγή αξιοποιώντας τον ορυκτό πλούτο της περιοχής, τον βωξίτη, ο οποίος μέχρι τότε εξαγόταν σε Ευρώπη και Σοβιετική Ένωση.
Ο σχεδιασμός της εργατούπολης έγινε από το γραφείο του Δοξιάδη, ο οποίος προσπάθησε να δημιουργήσει ένα μοντέρνο χωριό όπου οι κάτοικοί του δεν θα αισθάνονταν πρόσφυγες, εγκλωβισμένοι στο κλειστό σύστημα της παραγωγής του εργοστασίου. Γι' αυτό δημιούργησε σύγχρονα σπίτια με εμφανή στοιχεία της ελληνικής παράδοσης όπως το λευκό χρώμα και την πέτρα. Στο κέντρο της πόλης τοποθέτησε τις σχολικές μονάδες και την κεντρική πλατεία με τα εμπορικά καταστήματα. Δίπλα στην πλατεία δεσπόζει και ο Πύργος των Άσπρων Σπιτιών, ένα κτίριο κατοικιών 12 ορόφων που αποτελεί έμβλημα της μικρής κοινότητας.
Οι εργαζόμενοι στο ΑτΕ ανήκαν στους πιο καλοπληρωμένους εργαζόμενους στην Ελλάδα. "Ένας ανειδίκευτος εργάτης έπαιρνε όσα πληρωνόμουν εγώ και ο άνδρας μου μαζί, που είμαστε καθηγητές" λέει η Γιούλα Κατσικαβέλη, φιλόλογος τα τελευταία 25 χρόνια στο γυμνάσιο της πόλης και συνεχίζει: "Θυμάμαι ότι άλλαζαν έπιπλα και κουρτίνες κάθε μήνα. Το 2004 με το μπόνους που πήραν κάποιοι από τους εργαζόμενους αγόρασαν αυτοκίνητα". Σήμερα, τα οφέλη για έναν πρωτο-διοριζόμενο είναι μικρότερα, ωστόσο όχι μηδαμινά, πόσο μάλλον σε περίοδο ασφυκτικής οικονομικής ύφεση. Κάθε χρόνο οι υπάλληλοι εφόσον πετύχουν τους στόχους τους παίρνουν μπόνους ενώ με τη συνταξιοδότηση λαμβάνουν ένα γενναίο εφάπαξ.
Στην περίοδο της πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης, αυτή η πόλη παίρνει και πάλι ζωή. Ο οικισμός αν και τη δεκαετία του '80 φιλοξενούσε 5000 κατοίκους στις επόμενες δεκαετίες σχεδόν μαράζωσε. Όμως, με αφορμή την αναζήτηση εργασίας σήμερα ολοένα και περισσότεροι νέοι άνθρωποι μετακομίζουν στα Άσπρα Σπίτια για να δουλέψουν στο εργοστάσιο και να δημιουργήσουν οικογένεια ενώ οι κάτοικοι ελπίζουν σε αναβίωση των παλιών καλών εποχών.
"Αν έχεις ζήσει στα Άσπρα Σπίτια δεν μπορείς να ζήσεις πουθενά αλλού" σημειώνει ο Τάκης Χόνδρος, ο οποίος δηλώνει κατ' επάγγελμα καλλιτέχνης με χόμπι τη δουλειά στη βαριά βιομηχανία. Σπούδασε γραφιστική στην Αθήνα, "το εξωτερικό" λέει χαριτολογώντας. Εκεί ασχολήθηκε με τις καλές τέχνες και τη μουσική. Τα παράτησε όμως όλα για να γίνει 3ης γενιάς εργάτης στο Αλουμίνιο της Ελλάδας. Έτσι από το σχεδιασμό βρέθηκε στην "Προσβολή", τμήμα του εργοστασίου όπου αναμειγνύεται η καυστική σόδα στους 255 βαθμούς Κελσίου. "Απάνθρωπη είναι η Αθήνα και όχι η δουλειά στην "Προσβολή". Στην Αθήνα επιβιώνεις. Εδώ ζεις" σημειώνει εμφαντικά.

ΠΗΓΗ : http://www.protagon.gr