Το παλιό Δημοτικό Σχολείο της Αράχωβας!

Μαυρόπουλος  Χρήστος

Το  παλιό  Δημοτικό  Σχολείο  της  Αράχωβας!

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΛΟΥΚΑ ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΑΥΤΟΥ.

Όταν απελευθερώθηκε η Ελλάδα από τους Τούρκους, η Αράχωβα ζήτησε απ' το κράτος, την ίδρυση Σχολείου. Για το σκοπό αυτό μάλιστα οι Αραχωβίτες έκαναν έρανο στο χωριό και συγκέντρωσαν περίπου 3.500 γρόσια. Πρότειναν λοιπόν στον τότε κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάν. Καποδίστρια, εκτός  του προαναφερθέντος ποσού το οποίο έβαζαν σαν πρώτη δόση, να εργαστούν και οι ίδιοι στην κατασκευή του Σχολείου. Περιμένοντας δε την απάντηση του κυβερνήτη, έκαναν και δεύτερο έρανο και συγκέντρωσαν το πολύ μεγάλο για την εποχή εκείνη, ποσό των 1.400 φοινίκων. Τα έστειλαν κι αυτά στην κυβέρνηση με την θερμή παράκληση, να εγκριθεί και συντομευθεί όσο το δυνατό η ίδρυση του Σχολείου.

Ο Κυβερνήτης όταν είδε τις ουσιαστικές θυσίες που έκαναν οι κάτοικοι του χωριού, έδωσε την έγκρισή του και παράλληλα επιχορήγησε το έργο από τον κρατικό προϋπολογισμό, με αποτέλεσμα, μέσα σε λίγο καιρό να χτιστεί στη θέση "Σταροπάζαρο" - χώρος στον οποίον γίνονταν διάφορες αγοραπωλησίες - το Δημοτικό Σχολείο της Αράχωβας. Αρχικά έγιναν τέσσερις αίθουσες και το γραφείο με δυτικό προσανατολισμό. Τα Χριστούγεννα του 1830 τέλειωσε η κατασκευή του. Κι έτσι τον Ιανουάριο του 1831, διορίστηκε απ' τον Κυβερνήτη "ως διδάσκαλος εις το εν 'Ράχωβα αλληλοδιδακτικόν σχολείον" ο Δημήτρης Γιοβαννόπουλος με 70 φοίνικες μηνιαίο μισθό.

Η έναρξη έγινε "καθ' όλους τους τρόπους της λαμπράς παρατάξεως". Στα εγκαίνια ήταν οι διοικητές Λειβαδειάς, Άμφισσας και "όλοι οι τίμιοι κάτοικοι της Κωμοπόλεως ταύτης, ο δε σοφολογιώτατος διδάσκαλος της εν Σαλώνοις Σχολής ευηρεστήθη λόγον υπέρ αυτής επαινετικόν να εκφωνήση" σύμφωνα με γραπτή μαρτυρία της εποχής. Η εφημερίδα "Αιγιναία" του 1831 γράφει: "Στη Ράχωβα της Βοιωτίας, ιδιαίτερη φροντίδα καταβάλλεται για τον υλικό εξοπλισμό των Σχολείων, με έπιπλα και διδακτικά μέσα, όπως φαίνεται από αναφορές των δασκάλων και των εφόρων ...;Μας αναγκαιούν μία διδασκαλοκαθέδρα, πίνακες αναγνώσεως, αριθμητικής, γραμματικής, διαβίται ξύλινοι, αβάκια, πλακοκόνδυλα, προσευχητάρια ...;"

Σ' αυτό το Διδακτήριο στεγαζόταν το Δημοτικό Σχολείο της Αράχωβας μέχρι το 1908, οπότε ο Ανδρέας Συγγρός φρόντισε να χτισθεί νέο κτίριο στη θέση που βρίσκεται σήμερα και σε οικόπεδο που  πρόσφερε ο Δήμος της Αράχωβας. Η ανοικοδόμηση τέλειωσε το 1910. η έκτασή του στο σύνολο είναι  1830 τ.μ. Το Διδακτήριο καλύπτει τα 320 τ.μ. και έχει όγκο 2.810 κ.μ. Το 1930 παρουσιάσθηκε έλλειψη αιθουσών γι' αυτό αποφασίσθηκε η προς Δ μεγάλη αίθουσα να χωρισθεί σε δυο. Έτσι και έγινε. Παρ' όλα αυτά οι ανάγκες του Σχολείου δεν καλύφθηκαν με τη λύση αυτή κι έτσι το 1965 κτίσθηκε γύρω-γύρω το ήδη υπάρχον υπόστεγο, με αποτέλεσμα να προστεθούν δυο ακόμα αίθουσες στις ανάγκες του Σχολείου. Σήμερα λοιπόν διαθέτει έξι αίθουσες για τους μαθητές, ένα γραφείο για τους Δασκάλους, μια αίθουσα τελετών και υπόγειο το οποίο σήμερα χρησιμοποιείται για αποθήκη, ενώ πριν το 1952 ήταν "ο φόβος κι ο τρόμος" μαθητών οι οποίοι σήκωναν καπετανάτο!

Επίσης διαθέτει αποχωρητήρια, ουρητήρια, αποχέτευση, ύδρευση, ηλεκτρισμού, τηλέφωνο, εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης, κήπο, και προαύλιο.

Το Δημοτικό Σχολείο (Δάσκαλοι και μαθητές) πέρασεν ανάμεσ' από τους κυκλώνες των πολέμων και των καταστροφών, πότε κουτσαίνοντας και πότε με όρθιο κορμί. Ενδεικτικά αναφέρω τα παρακάτω, τα  οποία πήρα απ' το Γενικό Βιβλίο Λειτουργίας του Σχολείου.

"Πράξις 6.

Γενική έκθεσις λειτοργίας του Σχολείου. Σχολ. Έτος 1945-46. Α΄, Εσωσχ. Εργασία.

Το Σχολείον ελειτούργησεν κανωνικώς απ' αρχής του έτους 1945-46 με προσωπικόν τριών διδασκάλων υπό συνθήκας δυσμενείς λόγω των επομένων αιτίων κληρονομηθέντων εκ των προηγουμένων ετών.

Διά των ανωτέρω θέλομεν να καταδείξομεν ότι τα παιδιά είχον λησμονήσει ότι ήσαν μαθηταί Σχολείου, εξ αιτίας της κατοχής κ.τ.π."

Εξ άλλου σε άλλη πράξη αναφέρονται τα εξής:

"Πράξις 5.

Γενική έκθεσις λειτουργίας του Σχολείου. Σχ. Έτος 1947-48.

Η φοίτησις των μαθητών δεν υπήρξε αρκετά κανονική και τούτο λόγω της καταστάσεως, διότι πλείστοι των Γονέων απεμακρύνθησαν εξ Αραχώβης επ' αρκετόν χρονικόν διάστημα, άλλοι μεν φεύγοντες διά λόγους ασφαλείας, άλλοι επιστρατευθέντες βιαίως υπό των συμμοριτών, άλλοι βοηθούντες τον στρατόν εις τας επιχειρήσεις, άλλοι συλληφθέντες και φυλακισθέντες ή εξορισθέντες  εξ ω αιτιών δεν υπήρξε συστηματική και επιμελημένη παρακολούθησις των μαθητών υπό των Γονέων, και ένεκα τούτου πολλοί μαθηταί (23) έχουν αποφοιτήσει και (24) διέκοψαν.

Παρατηρήσαμεν παρά το κλίμα του τόπου, σχετικήν νωθρότητα και αιτίαν αυτής αποδίδομεν κατά περισσότερον λόγον εις την κληρονομικότητα και επί πλέον την παρελθούσαν τρομεράν πολεμική περίοδο ήτις ενταύθα αφήκε βαθέως χαραγμένα τα ίχνη της".

Δυστυχώς το αρχείο του Σχολείου, καταστράφηκε στην περίοδο της Κατοχής κι έτσι στοιχεία παλιότερα δεν υπάρχουν. Ο πίνακας των δασκάλων που δίδαξαν στην Αράχβα και των οποίων τα ονόματα αναφέρω πιο κάτω, οφείλεται στις προσπάθειες των υπεύθυνων του Σχολείου.

1. Δημήτρης Γιοβαννόπουλος ή Ιωαννόπουλος  το 1831-12/3/1832 και 27/3/1833-τα μέσα του 1834.

2. Δ. Σκορδίλης 11/12/1834 (διορίζεται με Βασιλικό διάταγμα).

3. Δημήτριος Σ. Ολύμπιος 1836 (διορίζεται τον Ιούλιο).

4. Ιωάννης Καρπουζόπουλος 1836-1837 (διορίζεται τέλη του 1836).

5. Δημήτριος Πανταζίνης 1838.

6. Χριστόφορος Αλεξάνδρου 1839-1840.

7. Ιωάννης Παντελάκης 1841-έως το Δεκέμβριο του 1843.

8. Ιωάννης Στάμου 1843 (διορίζεται το Δεκέμβριο).

9. Στέφανος Αβέλιος 1846.

10. Θεόδωρος Τράκας 1847.

11. Ανδρέας Α. Θηβαίος 1848. 

12. Δημήτρης Χατζημιχαλιώτης 1900.

13. Ασπασία Κυπριανού 1902.

14. Παν. Παπανικολάου 1902.

15. Ζαχ. Τσικόπουλος 1904.

16. Νικ. Τριανταφυλλίδης 1905.

17. Ιων. Κατσικογιάννης 1905. Παπάς Αραχωβίτης.

18. Ιων. Γουλιάμος 1908. Αραχωβίτης.

19. Χρηστ. Βαϊδάνης 1908. Παπάς Αραχωβίτης.

20. Ευθ. Δάλκας 1936.

21. Ελένη ; 1937.

22. Αθαν. Μακαρέζος 1939.

23. Παν. Γαλιώτος 1939.

24. Άννα Βαλάση 1940.

25. Καίτη Μηλιαράκη 1946.

26. Ελευθ. Μουρατίδου 1946.

27. Γεωργ. Ταγκαλάκη 1949. Αραχωβίτισσα.

28. Ιων. Κύρκος 1951.

29. Αδαμ. Κωσταντοπούλου 1953.

30. Ιων. Αδαμάκος 1954.

31. Ευθύμ. Πιστόλης 1954.

32. Αθηνά Κρεμεζή 1955.

33. Μαρ. Κόντη 1958.

34. Βασιλ. Κρεμεζή 1959.

35. Έλλη Κουλούρη 1961.

36. Γεωργ. Μπακάλης 1962. Αραχωβίτης.

37. Ηλ. Λιάκος 1962. Αραχωβίτης.

38. Μαρ. Παπανικολάου 1962.

39. Μαρ. Κρεκούκια 1964.

40. Ελένη Ανδρέου 1964.

41. Κων/να Παπαϊωάννου 1966.

42. Δήμητρα Καρίτου 1967. Αραχωβίτισσα.

43. Δόμνα Καπλάνη 1969.

44. Δημ. Πλαστής 1970. Αραχωβίτης.

45. Αικατ. Παπαδοπούλου 1971.

46. Αθαν. Μπεζαίτης 1972.

47. Χριστίνα Σοφιού 1972.

48. Γεράσιμος Γεωργόπουλος 1974.

49. Σταμάτης Αγγελής 1984.

50. Ιωάννης Πλήτσος 1984. Αραχωβίτης.

51. Ευαγγελία Γιολδασέα-Ταμβάκη 1986.

52. Λουκία Λούσκου-Ανάγνου 1988. Αραχωβίτισσα.

53. Ανδρέας Ανδρέου 1988. Αραχωβίτης.

54. Στυλιανός Δεμερτζής 1987. Αραχωβίτης.

55. Αθανασία Μάμαλη-Πλήτσου 1989. Αραχωβίτισσα.

Σημειώσεις :

α). Πολλά από τα παλαιότερα στοιχεία προέκυψαν ύστερα από έρευνα μου, με τη βοήθεια και του ερευνητή Λουκά Παπαλεξανδρή, στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, για το Αλληλοδιδακτικό Σχολείο της 'ΡΑΧΩΒΑΣ του Παρνασσού. 

β). Ο Δ. Γιοβαννόπουλος ή Ιωαννόπουλος γεννήθηκε το 1807 στη Σμύρνη της Μικράς Ασίας, και 24 ετών διορίσθηκε Αλληλοδιδάσκαλος στη 'ΡΑΧΩΒΑ!

γ). Από επιστολές τους διαπιστώνεται ότι πολλοί εκ των δασκάλων, είχαν πρόβλημα εγκληματισμού στο βαρύ χειμώνα του τόπου! 

Σήμερα υπηρετούν:

56. Χρυσομαίρη Κρέμου-Πετροπούλου

57. Χρυσούλα Χ. Κουτρούμπα.

58. Κωστούλα Γ. Μυλωνά.

59. Κατερίνα Κορήτου-Κοροδήμου.

60. Γεωργία Α. Τσικοπούλου.

Γυμναστής:

61. Χρήστος Λ. Κουτσούμπας.

Όλοι Αραχωβίτες!

Σημείωση: 

Το παλιό Δημοτικό Σχολείο, σήμερα λειτουργεί ως Λαογραφικό Μουσείο, ως χώρος εκθέσεων, και πολιτιστικών εκδηλώσεων!

ΠΗΓΗ:  vivi blog    ΚΡΗΤΙΣΤΩΡ