Του Γιάννη Αν. ΛΟΥΚΑ
 |
| ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ (ΑΠΟ ΛΟΥΚΑ ΠΑΠΑΛΕΞΑΝΔΡΗ) |
Προλεγόμενα
Ο Τροιζηνίκος ή Τριζινίκους (κατά Στάθη Ασημάκη) ή Τιρζινίκους (κατά τους παλιούς Αραχωβίτες) είναι ένα ανεκτίμητο, φυσικό, υδρολογικό και τεχνολογικό ΚΕΦΑΛΑΙΟ για την Αράχωβα και ολόκληρο τον ελαιώνα μέχρι τα όριά του.
Μάλιστα στο συλλογικό υποσυνείδητο είναι απόλυτα ταυτισμένος με το όνομα του μεγάλου εφευρέτη ΛΟΥΚΑ ΤΣΟΤΡΑ, ο οποίος αποτελεί ένα ανεκτίμητο ιστορικό και τεχνολογικό ΚΕΦΑΛΑΙΟ για την Αράχωβα.
Δεν τολμώ να γράψω τίποτα παραπάνω ούτε για τον ΤΣΟΤΡΑ ούτε για τον Τροιζηνίκο στα περιορισμένα πλαίσια μιας ηλεκτρονικής ανάρτησης, καθώς θα αδικήσω σίγουρα την αξία τους.
Απλώς κάνω δημόσια μια υπενθύμιση για το θέμα αυτό, που μάλλον έχει ξεχασθεί και παραμεληθεί από όλους μας και το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει το θέμα ακόμη και ενός Συνεδρίου ή την αφορμή για την ίδρυση ενός σχετικού Μουσείου (σε μια Καμάρα ή στο σπίτι του ΤΣΟΤΡΑ) ή και ενός τμήματος στο υπό μελέτη Μουσείο που να αφορά γενικά την τεχνολογική πρωτοπορία των προγόνων μας (νερόμυλοι, ελαιοτριβεία, ηλεκτροδότηση, υδραυλικά έργα, ιχθυοτροφείο, παλιά γεφύρια, λατόμευση πέτρας, βιοτεχνίες κλπ).
Επανερχόμενος στον Τροιζηνίκο θα ήθελα μόνο να αναφέρω ότι τα έργα κατασκευής εγκαινιάσθηκαν από τον Πρωθυπουργό Νικόλαο Πλαστήρα στις 23 Απριλίου 1950 ανήμερα του Αγιωργιού σε μια λαμπρή εκδήλωση, από την οποία υπάρχουν και φωτογραφίες. Η σήραγγα και τα υπόλοιπα υδραυλικά έργα αποτέλεσαν ένα τεχνολογικό θαύμα για εκείνη την εποχή.
Το ρεκόρ
Έχω αποκτήσει τη συνήθεια, όταν περνάω από τον υδραύλακα της ΄΄Κατσιπλαγιάς΄΄ με τη μεγάλη κρέμαση, να στρέφω το βλέμμα για να δω αν ο Τροιζηνίκος έχει νερό (νομίζω το ίδιο κάνουμε οι περισσότεροι).
Λοιπόν, αγαπητοί συμπατριώτες, ενώ πάμε προς τα μέσα Ιουλίου ο Τροιζηνίκος κατεβάζει νερό. Νομίζω ότι είναι κάτι το πρωτοφανές, τουλάχιστον για τις τελευταίες δεκαετίες. Συνήθως εκεί προς τα μέσα Μαΐου ο Τροιζηνίκος στέρευε και στέγνωνε. Έχουμε λοιπόν μια σημαντική ΄΄επιμήκυνση΄΄. Και μάλιστα μέσα στα κάθε είδους ελλείμματα που βιώνει η πατρίδα μας και η κοινωνία μας, το φετινό υδατικό και υδρολογικό πλεόνασμα του Τροιζηνίκου είναι μια όαση δροσιάς και ελπίδας μέσα στην απελπιστική έρημο της ομαδικής μας ψυχολογίας, που ήρθε πολύ πριν και από την (συζητήσιμη) επαπειλούμενη κλιματική ερημοποίηση.
Όλα αυτά όμως προϋποθέτουν αποκατάσταση της διακοπείσας σχέσης με τη φύση και την ομορφιά της και τα διδάγματά της και αντίσταση προς την οικονομική τρομοκρατία των ψυχρών αριθμών.
Αντ’ αυτών σας αναφέρω ότι η σήραγγα του Τροιζηνίκου έχει μήκος 1.309 μέτρα και διανοίχτηκε με πρωτόγονες συνθήκες μέσα σε ένα χρόνο περίπου και οι πρώτοι που περπάτησαν σε όλο το μήκος της ήταν ο Νομάρχης Φωκίδας Γ. Αρκέντης και τα μέλη του Δ.Σ. του Συνεταιρισμού της Αράχωβας στις 7 Οκτωβρίου 1951.
Και να υπενθυμίσουμε ότι τα έργα αυτά μέχρι την υλοποίησή τους, συναντούσαν το χλευασμό των περισσότερων. Ελληνικό ή ανθρώπινο φαινόμενο;
Ποιητικός επίλογος
Θα ήθελα να παραθέσω την πρώτη και τελευταία στροφή του ποιήματος «ΤΡΟΙΖΗΝΙΚΟΣ» από το Δελφιώτη ποιητή ΦΟΙΒΟ ΔΕΛΦΗ.
Στην ερημιά σου φως, νερό
που δίψαγαν ανάβλυσε ο Τροιζηνίκος
τ’ άνεργα χέρια δούλεψαν
και ας χλεύαζαν το σχέδιο
που άρπαξε ο νους.
…………………………………………………………………………
Στην ερημιά σου πάντα ο άνθρωπος
τα έργα του νου θε να βλογήση
Εσένα που πήρες διάλεξες
τη στράτα την τραχιά π’ ο νους ορίζει
φίλε και συντοπίτη Τσότρα.
Αράχωβα 3.9.1950
Για την αντιγραφή
ΙΑΛ
ΥΓ1: Ο Στάθης Ασημάκης αποδίδει την ετυμολογία της λέξης πιθανόν από το λατινικό tergeo= τέρσομαι (=ξηραίνομαι, στεγνώνω) και από τη βλάχικη λέξη nicu = μικρός, επειδή η πηγή δε ρέει συνεχώς αλλά ξηραίνεται για μικρό χρονικό διάστημα. Επομένως ο Τροιζηνίκος φέτος είναι λιγότερο «Τριζινίκος» (=ξηρός και στεγνός). Δυστυχώς δεν μπορούμε να ισχυρισθούμε το ίδιο για την Οικονομία και την Αγορά!
ΥΓ2: Στο παλιό σχολικό βιβλίο της Γεωλογίας (δεκαετίες του ’70 και του ’80) υπήρχε η φωτογραφία της πηγής Τροιζηνίκου στο Λιβάδι Παρνασσού, η οποία χαρακτηριζόταν ως «διαλείπουσα».
